• Tổng số nét:1 nét
  • Bộ:Nhất 一 (+0 nét)
  • Pinyin: Yī
  • Âm hán việt: Nhất
  • Nét bút:一
  • Lục thư:Chỉ sự
  • Thương hiệt:M (一)
  • Bảng mã:U+4E00
  • Tần suất sử dụng:Rất cao

Các biến thể (Dị thể) của 一

  • Thông nghĩa

    壹 弌

  • Cách viết khác

    𠤪

Ý nghĩa của từ 一 theo âm hán việt

Đọc nhanh: 一 (Nhất). Bộ Nhất 一 (+0 nét). Tổng 1 nét but (一). Ý nghĩa là: 1. một, 1, 2. bộ nhất, Một, là số đứng đầu các số đếm, Họ “Nhất”, Cùng, giống nhau, tương đồng. Từ ghép với 一 : 一二三 Một hai ba, 第一 Thứ nhất, 咱們是一家人 Chúng ta là người trong một nhà, 一生 Suốt đời, 一冬 Cả mùa đông Chi tiết hơn...

Nhất
Âm:

Nhất

Phổ thông Thiều Chửu Trần Văn Chánh Trích dẫn

Từ điển phổ thông

  • 1. một, 1
  • 2. bộ nhất

Từ điển Thiều Chửu

  • Một, là số đứng đầu các số đếm. Phàm vật gì chỉ có một đều gọi là Nhất cả.
  • Cùng, như sách Trung Dung nói: Cập kì thành công nhất dã 及其成工一也 nên công cùng như nhau vậy.
  • Dùng về lời nói hoặc giả thế chăng, như vạn nhất 萬一 muôn một, nhất đán 一旦 một mai, v.v.
  • Bao quát hết thẩy, như nhất thiết 一切 hết thẩy, nhất khái 一概 một mực như thế cả, v.v.
  • Chuyên môn về một mặt, như nhất vị 一味 một mặt, nhất ý 一意 một ý, v.v.

Từ điển Trần Văn Chánh

* ① Một, nhất

- 一二三 Một hai ba

- 第一 Thứ nhất

- 百發 失一，不足謂善射 Bắn trăm trật một thì không thể gọi là bắn giỏi (Tuân tử)

* ② Một lần, một cái, lần thứ nhất

- 一鼓作氣，再而衰，三而竭 Đánh trống lần thứ nhất thì binh sĩ hăng lên, đánh lần thứ hai thì lòng hăng hái giảm xuống, đánh lần thứ ba thì không còn hăng nữa (Tả truyện)

- 于是秦王不懌，爲一擊瓶 Do vậy vua Tần không vui, gõ vào cái lọ đất cho Triệu Huệ vương một cái (Sử kí)

- 赴皆一作驢鳴 Các khách đi đưa tang đều bắt chước tiếng lừa kêu lên một tiếng (Thế thuyết tân ngữ)

* ③ Cùng một

- 咱們是一家人 Chúng ta là người trong một nhà

* ④ Cả, toàn, suốt

- 一生 Suốt đời

- 一冬 Cả mùa đông

- 一國之人皆若狂 Người trong cả nước đều như điên cuồng (Lễ kí)

* ⑤ Như, giống

- 一樣 Như nhau, giống như

* ⑥ Một lát, một chút

- 歇一歇 Nghỉ một lát

* ⑦ Hễ, một khi (dùng như liên từ)

- 一想起國家建設的突飛猛進就覺得自己的努力太不夠 Hễ nghĩ tới đà xây dựng nhanh chóng của nước nhà thì tôi cảm thấy mình làm còn ít quá

- 救兵不至，士卒死傷如積，然陵一呼勞軍，士無不起 Binh cứu viện không tới, sĩ tốt bị tử thương chất thành đống, vậy mà một khi (hễ, chỉ cần) Lăng hô lên một tiếng thì đám quân sĩ mỏi mệt kia không ai là không phấn khởi (Tư Mã Thiên

* ⑧ Thống nhất

- 六王畢，四海一 Sáu vua dứt, bốn biển thống nhất (Đỗ Mục

* ⑨ Chuyên nhất

- 用心一也 Tâm tư chuyên nhất (Tuân tử)

* ⑩ liên hợp, hợp nhất

- 諸侯不可一 Chư hầu không thể hợp nhất được (Chiến quốc sách)

* ⑪ Như nhau, giống nhau, đồng nhất

- 古今一也 ，人與我同耳 Xưa và nay là một (như nhau), người và ta đều giống nhau (Lã thị Xuân thu)

* ⑫ Một người nào đó

- 一屠暮行，爲狼所逼 Có một tên đồ tể kia đi trong đêm, bị con sói bức hiếp (Liêu trai chí dị)

* ⑬ Mỗi, mỗi một

- 一人一個火把 Mỗi người một bó đuốc (Tam quốc chí diễn nghĩa)

* ⑭ Còn có một (cái khác) nữa là

- 太祖，一名吉利 Thái tổ, còn có tên là Cát Lợi (Tam quốc chí, Nguỵ thư, Võ đế kỉ chú)

* ⑮ Đều, tất cả đều, thảy đều

- 一可以爲法則 Đều có thể dùng làm chuẩn mực (cho người khác) (Tuân tử)

- 參代可爲漢相國，舉事無所變更，一遵蕭何約束 Tào Tham thay cho Tiêu Hà làm tướng quốc nhà Hán, mọi việc không có gì thay đổi, thảy đều tuân theo những quy định cũ của Tiêu Hà (Sử kí)

- 行營之事，一決都將 Mọi việc trong hành dinh đều do quan Đô tướng quyết định (Cựu Đường thư)

* ⑯ Vừa mới

- 初一交戰，操 軍不利，引次江北 Lúc đầu khi mới giao chiến, quân của Tào Tháo bất lợi, bèn dẫn lui về đóng ở phía bắc Trường Giang (Tư trị thông giám)

* ⑰ Hoặc giả, hoặc là; có thể (biểu thị ý suy trắc)

- 不知彼而知 己，一勝一負 Không biết người mà chỉ biết mình thì có thể thắng, có thể bại (Tôn tử

* ⑱ Khi thì (biểu thị sự biến đổi không ngừng của trạng thái hoặc động tác)

- 七年之中，一予一奪，二三 孰甚馬 Chỉ trong vòng bảy năm, khi thì cho khi thì cướp đi, sự thay đổi thật là quá lắm! (Tả truyện, Thành công bát niên)

* ⑲ Mà, lại (biểu thị tình huống bất ngờ)

- 寡人之過，一至此乎！ Lỗi của quả nhân, lại đến thế kia sao! (Sử kí)

- 何令人之景慕，一至于此 耶！ Sao khiến người ta ngưỡng mộ lại đến mức như thế! (Lí Bạch

* ⑳ Một, cái một (dùng như danh từ)

- 道生 一，一生二，二生三，三生萬物 Đạo sinh ra một, một sinh ra hai, hai sinh ra ba, ba sinh ra vạn vật (Lão tử)

* ㉑ Trợ từ, dùng tăng cường ngữ khí (không dịch)

- 將軍宜一爲天下除患，名揚後世 Tướng quân nên trừ hoạ cho thiên hạ, danh lừng đến đời sau (Hậu Hán thư)

Từ điển trích dẫn

Danh từ
* Một, là số đứng đầu các số đếm
* Họ “Nhất”
Tính từ
* Cùng, giống nhau, tương đồng

- “Cập kì thành công nhất dã” 及其成工一也 Nên công cùng như nhau vậy.

Trích: “nhất mô nhất dạng” 一模一樣 hoàn toàn giống nhau, “đại tiểu bất nhất” 大小不一 lớn nhỏ không như nhau. Trung Dung 中庸

* Chuyên chú

- “chuyên nhất bất biến” 專一不變 một lòng chuyên chú không đổi.

* Mỗi, mỗi một, từng cái một

- “nhất hiệt lục bách tự” 一頁六百字 mỗi trang sáu trăm chữ.

* Thứ nhất

- “Phù chiến, dũng khí dã, nhất cổ tác khí, tái nhi suy, tam nhi kiệt” 夫戰, 勇氣也, 一鼓作氣, 再而衰, 三而竭 (Tào Quế luận chiến 曹劌論戰) Sự chiến tranh, nói về dũng khí, (nghe) tiếng trống thứ nhất thì (quân) hăng hái, tiếng thứ hai lòng hăng hái giảm xuống, lần thứ ba thì hăng hái hết cả.

Trích: Tả truyện 左傳

* Cả, toàn, suốt

- “nhất thân thị hãn” 一身是汗 cả người mồ hôi

- “nhất sanh” 一生 suốt đời

- “nhất đông” 一冬 cả mùa đông.

* Còn có một cái khác là

- “ba gia, nhất danh tây hồng thị” 番茄, 一名西紅柿 cà chua, còn có tên là “tây hồng thị”.

Động từ
* Họp thành một

- “Lục vương tất, tứ hải nhất” 六王畢, 四海一 (A Phòng cung phú 阿房宮賦) Sáu vua bị diệt, bốn bể thống nhất.

Trích: Đỗ Mục 杜牧

Phó từ
* Vừa mới

- “nhất thính tựu đổng” 一聽就懂 vừa mới nghe là hiểu ngay.

* Một chút, một lát (đặt giữa cùng một động từ dùng hai lần)

- “vấn nhất vấn” 問一問 hỏi một chút

- “hiết nhất hiết” 歇一歇 nghỉ một lát.

* Đều

- “Nhất khả dĩ vi pháp tắc” 一可以為法則 (Khuyến học 勸學) Đều có thể dùng làm phép tắc.

Trích: Tuân Tử 荀子

* Hễ, mỗi khi, cứ mỗi lần

- “Cứu binh bất chí, sĩ tốt tử thương như tích, nhiên Lăng nhất hô lạo, quân sĩ vô bất khởi” 救兵不至, 士卒死傷如積, 然陵一呼勞, 軍士無不起 (Báo Nhậm Thiếu Khanh thư 報任少卿書) Quân cứu viện không tới, sĩ tốt bị tử thương chất đống, vậy mà (Lí) Lăng hễ hô một tiếng ủy lạo, quân sĩ không ai không vùng dậy.

Trích: Tư Mã Thiên 司馬遷

* Mà lại, lại (biểu thị sự không ngờ)

- “Quả nhân chi quá nhất chí thử hồ!” 寡人之過一至此乎 (Hoạt kê truyện 滑稽傳) Lỗi của quả nhân, mà lại đến như thế sao!

Trích: Sử Kí 史記

Liên từ
* Hoặc, hoặc là

- “Nhất dĩ kỉ vi mã, nhất dĩ kỉ vi ngưu” 一以己為馬, 一以己為牛 (Ứng đế vương 應帝王) Hoặc coi mình là ngựa, hoặc coi mình là bò.

Trích: Trang Tử 莊子

Trợ từ
* Dùng để nhấn mạnh, tăng cường ngữ khí

- “Thượng hữu huyền ca thanh, Âm hưởng nhất hà bi” 上有絃歌聲, 音響一何悲 (Tây bắc hữu cao lâu 西北有高樓) Trên lầu có tiếng đàn ca, Âm hưởng sao mà bi thương vậy.

Trích: Cổ thi 古詩